چالشهای پلیسی رعایت حقوق دفاعی متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی

دستگاه قضایی و پلیس مهم ترین ارگان های برقراری نظم و عدالت در اجتماع از طریق مبارزه با جرم و برخورد با مجرمین هستند، منتها در این راستا نحوه رفتار این دو نهاد با متهمان یکی از دغدغه های اصلی بشر بوده است و همین نگرانی باعث شده که در اسناد بین المللی معیارهایی برای برخورد با متهمان و حقوق لازم الرعایه ای برای آنان پیش بینی شود که نهادهای عدالت کیفری به رعایت این حقوق ملزم هستند، مهم ترین این حقوق در قوانین داخلی بیش تر کشورها از جمله ایران، وارد شده است؛ ولی عدم اشاره به برخی موارد و عدم پیش بینی زمینه های لازم برای ارتقای رعایت این حقوق موجب شده در عمل همچنان شاهد نقض برخی حقوق متهمین در دستگاه عدالت کیفری باشیم . پایبندی نظام ادله اثباتی به دلایل سنتی ( اقرار ، شهادت ، سوگند و علم قاضی ) به خصوص توجه بیش از حد به اقرار و فرهنگ قضایی اقرار محوری می تواند موجب تضییع بسیاری از حقوق متهمین از جمله توسل به شکنجه به وسیله ضابطین برای اخذ اقرار باشد . همچنین از علل عمده نقض حقوق دفاعی متهمین به رسمیت نشناختن حضور موثر وکیل درتمامی مراحل دادرسی به ویژه در مرحله تحقیقات مقدماتی و محدود کردن مداخله موثر وکیل به حضور تشریفاتی است . علاوه بر بسترهای قانونی ، برخی مشکلات اجرایی و سازمانی نیز در این خصوص دخیل هستند؛ مانند تراکم کاری فوق العاده نهادهای مرتبط با عدالت کیفری و مشکلات فراوان پلیس در به کارگیری روش های علمی کشف جرم، که بخشی از آن به عدم تجهیز سازمان پلیس مربوط است و بخش عمده ای نیز مربوط به ضعف سایر سازمان ها و نهادهای کشورمان است که می بایست همیار پلیس باشند. این تحقیق تلاش دارد در دو بخش به بیان مهم ترین چالش های پلیس در رعایت حقوق دفاعی متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی بپردازد که هر بخش شامل سه فصل بوده و در هر فصل یکی از حقوق دفاعی متهم و چالش های پلیسی موجود در جهت رعایت آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است . تلاش بر این است که در مورد هر حق ابتدا به تعریف و شرایط آن از دیدگاه منابع حقوقی مختلفی که در این زمینه وجود دارد اشاراتی شود؛ سپس اکثر اسناد و قوانین بین المللی و داخلی کشورمان در خصوص موضوع بیان و ضمن مصاحبه با 30 نفر از متهمان جرایم مختلف به بررسی میزان رعایت یا عدم رعایت این حقوق پرداخته شود و در نهایت با انجام مصاحبه با 20 نفر از افسران پلیس آگاهی چالش های پلیسی موجود را عنوان و راهکارهای برون رفت از این وضعیت را ارائه نماییم .